Giris

Doksisiklin, akne tedavisinde siklikla kullanilan genis spektrumlu bir antibiyotiktir. Özofajit en yaygin özofagus hastaligidir. Disfaji, retrosternal agri ve odinofaji, özofajitin en sik semptomlaridir. Özofajitin en yaygin formu ise kimyasal özofajittir. Kimyasal özofajitin en sik nedeni reflü hastaligidir (1). Ilaçlar ve korozif maddeler kimyasal özofajitin reflü hastaligi haricindeki nedenleridir. Ilaca bagli ilk özofajit olgusu 1970 yilinda yayimlanmistir. Ilk olgudan bu yana 100’den fazla ilaç, ilaca bagli özofajitten sorumlu tutulmustur. Doksisiklin, özofajite neden oldugu bilinen en sik ilaçlardan biridir (2). Doksisikline bagli gelisen özofajit saatler veya günler içinde retrosternal yanma ve disfaji semptomlarina neden olabilir (3). Burada, dermatolojik pratikte sik karsilasilabilecek akne tedavisi sirasinda gelisen iki doksisikline bagli özofajit olgusu sunuyoruz.

Olgu Sunumlari

Olgu 1 Akne vulgaris tanisiyla tedavi için bir haftadir doksisiklin 100 mg 1x1 kullanan 17 yasinda erkek hasta yutkunmada zorluk ve gögüste yanma sikayeti ile gastroenteroloji klinigine basvurdu. Hastaya yutkunmada zorluk ve agri oldugu için acil endoskopi yapildi. Endoskopide özofagus proksimalde yaklasik iki cm çapinda üzerinde eksuda ve kan artigi bulunan ülser izlendi. Ayrica özofagus üst ve orta kesimde en büyügü yaklasik bir cm olan 4-5 adet yüzeyel ülserasyonlar saptandi (Resim 1). Histopatolojik incelemede papiler elongasyon, bazal hücre hiperplazisi, genislemis intrasellüler araliklar ve enflamatuvar hücreler gözlendi (3). Gastroenteroloji servisine yatirilan hastanin oral alimi kesildi. IV serum tedavisi baslandi. Tedavi sonrasi sikayetleri geçen hasta 3 gün sonra taburcu edildi. Olgu 2 Alti gündür akne vulgaris tedavisi için doksisiklin 100 mg 1x1 kullanan 18 yasinda erkek hasta gögsünde agri ve bogazda takilma hissi sikayetiyle gastroenteroloji klinigine basvurdu. Endoskopik incelemede özofagusun orta kisminda lümende sirküler tarzda uzanim gösteren yaklasik 3 cm boyutunda derin ülserler izlendi (Resim 4). Önceki olguya benzer histopatoloji yani sira rejeneratif epitelyal hücreler de saptandi (6). Hastanin doksisiklin tedavisi ve oral alimi kesildi. Sikayetleri gerileyen hasta dört gün sonra taburcu edildi.

Tartisma

Ilacin neden oldugu özofagus hastaliklari nadir degildir ancak insidansi 1 milyonda 3,9-4 olarak bulunmustur (1). Önlenebilir oldugu ve çogunlukla kendini sinirlayabildigi için muhtemelen olmasi gerekenden daha az rapor edilmektedir. Ilaçlarin neden oldugu özofajitlerin %90’inin nedeni tetrasiklin ve deriveleri, kinidin ve potasyum klorürdür. Aspirin, steroid olmayan antienflamatuvar ilaçlar, askorbik asit, demir preparatlari ve bazi antibiyotikler de sorumlu tutulan diger ilaçlardir. Doksisiklin, özofagus ülserlerine en sik neden oldugu bilinen ilaçlardandir (2). Doksisiklin yaklasik 10 mililitre tükürük veya su içinde çözündügünde, ortam pH’i yaklasik 3’e düser. Bu asidik ortam özofagus epitelinde hem dogrudan hasar olusturmakta hem de çözünmesiyle olusan asidik ortam protein sentezini inhibe etmekte ve epitel onarimini engellemektedir (3). Kullanilan ilacin formu, büyüklügü gibi ilaca bagli etkenler de özofagus harabiyeti riskini degistirebilir. Örnek olarak büyük tablet formundaki ve kapsül formundaki ilaçlarin, özofagusta kalis süresi uzadigi için özofagus hasari yapma riskleri artarken; sivi formundaki ilaçlarin özofagus hasari yapma orani ise daha az olarak bulunmustur. Doksisiklin içeren kapsüllerin özofagusta kalis süresinin, tabletlere oranla 3 kat daha uzun oldugunu belirten çalismalar mevcuttur (4). Hastaya bagli çesitli faktörlerde özofajit riskini arttirabilir. Bunlar arasinda kullanilan ilacin yetersiz siviyla birlikte alinmasi, azalmis tükürük salgisi, reflü özofajiti veya skleroderma gibi özofagus motilitesini azaltan hastaliklar ya da ilacin yatmadan hemen önce alinmasi sayilabilir (2,3). Bizim hastalarimizda gelisen özofajiti kolaylastiran nedenin yetersiz sivi alimi oldugunu düsünmekteyiz. Özofagus hasari yapma olasiligi bulunan bir ilaci almakta olan hasta, disfaji, odinofaji ya da retrosternal gögüs agrisi ile basvuruyor ise süphelenmek gerekmektedir. Klinik ve öykü tani için önemli ipuçlari verse de tanida endoskopi altin standarttir (2). Endoskopik incelemede en sik görülen bulgu, tek veya yaygin kümelesme egilimi gösteren yüzeyel ülserlerdir (5). Baryumlu özofagus grafisi radyolojik incelemeler tani koymada yardimci olsa da yanlis negatif sonuçlara neden olabilir (6). Ilaca bagli özofajitin spesifik bir histopatolojik bulgusu ise yoktur. Ilaca bagli özofajitler genellikle özofagusun anatomik olarak daraldigi bölgelerde izlenirken, en sik orta 1/3’lük bölümde görülür (7). Bizim her iki olgumuzda da orta özofagusta ülser izlendi. Genellikle doksisikline bagli özofajitler, sorumlu ilacin kesilmesiyle birlikte hizla düzelme egilimine girse de, az sayida olguda derin ülserler sonucu strüktür gelisebildigi gibi özofagusta perforasyon sonucu mediastinite veya ciddi kanamalara sebep olabilir (8). Proton pompa inhibitörlerinin kullanimi genellikle önerilir ancak reflü özofajiti olmayan hastalarda kanita dayali yararliliklari düsük bulunmustur. Hastaligin ciddi seyrettigi olgularda oral aliminin kesilerek, hospitalizasyon gerekebilir (2). Sonuç olarak, bu olgulari, doksisiklin kullanan hastalarda özofajit riskinin dermatologlarca göz ardi edilmemesi gerektiginin altini çizmek için rapor ettik. Doksisiklin kapsül kullanan hastalara ilacin bol suyla alinmasi ve alimdan sonra kisa süre içinde yatilmamasinin önerilmesi, ilaca bagli özofajitlerin büyük çogunlugunu olusturan doksisiklin özofajitini önemli ölçüde azaltabilecegini düsünmekteyiz. Etik Hakem Degerlendirmesi: Editörler kurulu tarafindan degerlendirilmistir. Yazarlik Katkilari Hasta Onayi: Firdevs Topal, Engin Senel, Cerrahi ve Medikal Uygulama: Firdevs Topal, Konsept: Engin Senel, Yasemin Yuyucu Karabulut, Dizayn: Engin Senel, Cem Mansuroglu, Veri Toplama veya Isleme: Cem Mansuroglu, Yasemin Yuyucu Karabulut, Analiz veya Yorumlama: Engin Senel, Cem Mansuroglu, Literatür Arama: Engin Senel, Cem Mansuroglu, Firdevs Topal, Yasemin Yuyucu Karabulut, Yazan: Engin Senel, Cem Mansuroglu. Çikar Çatismasi: Yazarlar bu makale ile ilgili olarak herhangi bir çikar çatismasi bildirmemistir. Finansal Destek: Çalismamiz için hiçbir kurum ya da kisiden finansal destek alinmamistir.